“Wij presenteren al het moois dat theater te bieden heeft. Wij willen een aantrekkelijk theater zijn voor iedereen in onze stad en streek. Wij willen vermaken, verdiepen, informeren, prikkelen en perspectief bieden”. Dit zijn de openingswoorden van Coen Bais, directeur van theater De Lievekamp in Oss, in het magazine waarin het theaterprogramma voor het seizoen 2023 – 2024 wordt aangekondigd. Hij spreekt een ambitieuze visie uit voor “zijn” theater, dat al meer dan 50 jaar met een gevarieerd en aantrekkelijk programma volle zalen weet te trekken.
Maar verderop in het voorwoord wordt nog een belangrijke ambitie gepresenteerd. “Het laat u ook een glimp zien van wat u straks kunt verwachten in ons nieuwe theater”. Want het huidige theater aan de Raadhuislaan gaat samen met het aangrenzende cultureel centrum Muzelinck de komende jaren ingrijpend getransformeerd worden. Dat moet eind 2027 resulteren in het duurzaamste theater van Nederland.
Het oorspronkelijke onderkomen van De Lievekamp, met een zaal voor 660 stoelen, dateert uit het midden van de jaren ’60 en was een ontwerp van het Eindhovense architectenbureau Geenen Oskam. De constructie bestond hoofdzakelijk uit een ter plaatse gestort betonnen skelet van wanden, kolommen en balken. Als akoestische barrière zijn de binnenwanden rondom de zaal en het toneel ingevuld met steens metselwerk. De daken zijn samengesteld uit stalen vakwerken en liggers waarop Mevriet dakplaten liggen. Aan de westzijde van het theater stond een aanbouw van 2 lagen met op de 1e verdieping diverse facilitaire ruimtes en op de begane grond de stadsbibliotheek. Onder het hele complex ligt een half-verdiepte kelder die voorzien is van verzwaarde stroken en poeren en zo de fundering op staal vormt.
In de jaren ’80 is de aanbouw aan de westzijde verbouwd en uitgebreid. De huidige vorm is tot stand gekomen in 2006 met een grote uitbreiding aan de oostzijde en aan de voorzijde (zuid). Toen zijn onder meer 2 zalen voor 240 respectievelijk 80 stoelen en de markante ronde bar- en entreeruimte toegevoegd.
Het stadsgebied, westelijk van het gemeentehuis en gelegen tussen de Raadhuislaan en de spoorlijn, gaat de komende jaren opnieuw ontwikkeld worden. De plannen van De Lievekamp vormen hier een belangrijk onderdeel van.
In het nieuwe ontwerp wordt van de oorspronkelijke bouw uit de jaren ’60 alleen de constructie van de zaal en van de toneeltoren behouden, evenals de betonnen kelderbak. De werkzaamheden in Oss zullen echter starten met de verhuizing van de bibliotheek en daaropvolgend de sloop van de bouwdelen oostelijk van de zaal. Pas later worden ook de uitbreidingen uit 2006 goeddeels gesloopt. Daarmee komt dan aan de westzijde ruimte vrij voor de ontwikkeling van woningen en commerciële ruimten.
De ruimte die aan de oostzijde beschikbaar komt gaat gebruikt worden voor de bouw van de nieuwe grote zaal van het cultuurcomplex. Dit wordt niet zo maar een stuk nieuwbouw. Hier gaat namelijk het oude Zuiderstrandtheater uit Scheveningen (zie kader “Theater achter de duinen”) een tweede leven tegemoet. De complete constructie van de bovenbouw en de belangrijkste bouwkundige en theater-technische onderdelen zijn gedemonteerd en getransporteerd naar een opslagterrein in Oss. Samen vormt dit zo’n 80% van alle materialen. Van de resterende 20% is een groot deel geoogst en geschikt gemaakt voor hergebruik in andere projecten. Van de constructie is uiteindelijk alleen de fundering en een deel van de begane grondvloer achter gebleven.
De herbouwde grote zaal krijgt in Oss een nieuwe verdiepte orkestbak en een fundering op staal, waarbij ook een deel van de behouden kelderbak van het oude Lievekampcomplex overbouwd wordt. Vervolgens krijgt het zaalgedeelte een nieuwe tribune en er wordt een balkon toegevoegd. De capaciteit komt daarmee op 950 stoelen. Bovendien wordt het theater gereed gemaakt voor de toekomst door grote delen van het interieur/exterieur en technische installaties aan te passen of te vernieuwen. Dit is nodig om te voldoen aan de laatste eisen op het gebied van duurzaamheid, thermische en akoestische isolatie alsmede voor de comfort en toegankelijkheid. Daarnaast wordt aan de Raadhuislaan zijde het theater uitgebreid met een nieuwe beuk om meer ruimte te creëren voor een grootse ontvangst. In deze beuk komt ook de zogenaamde Vestzakzaal, voor kleine voorstellingen en evenementen.
De remontage van de constructie heeft ook nog een aantal uitdagingen op zich, onder andere op het gebied van regelgeving. Is dit nu nieuwbouw of het verbouwen van bestaande bouw? Het compleet verplaatsen van een gebouwconstructie op deze schaal (ruim 5.200 m2) is in Nederland nog niet eerder gedaan.
Het Zuiderstrandtheater (ZST) heeft 9 jaar gestaan op een verlaten bedrijventerrein aan de haven van Scheveningen, letterlijk achter de duinen. Met de bouw werd in opdracht van de gemeente Den Haag begonnen in 2013. Het ontwerp was van architectencollectief Thijs Mauve Architectuur, Groenland Architecten en Atelier Wouter Hilhorst. Aronsohn was verantwoordelijk voor het constructieontwerp. De bouw was noodzakelijk geworden omdat in 2015 eindelijk gestart zou gaan worden met de sloop van de Anton Philipszaal en een deel van het Nederlands Dans Theater (NDT), gelegen aan het Spui in Den Haag. Ook dit waren constructieontwerpen van Aronsohn.
Op haar beurt was die sloop weer noodzakelijk om ruimte te maken voor het nieuwe ontwerp van het grote Onderwijs en Cultuur Complex (later omgedoopt tot Amare), het nieuwe onderkomen voor muziek, dans, theater en onderwijs in Den Haag. De bouw hiervan, met Aronsohn als constructieadviseur voor de bouwcombinatie Cadanz, zou uiteindelijk duren tot 2021. Voor die periode was het noodzakelijk om een tijdelijk onderkomen te hebben voor het Residentieorkest, het NDT en de stichting Dans en Muziek.
Vervolg
Dat werd dus het Zuiderstrandtheater, met een sobere en robuuste uitstraling. Passend bij de industriële locatie, maar wel met een ruim toneel en plaats voor duizend bezoekers. Tevens voorzien van uitstekende theatertechniek met onder meer een beweegbare orkestbakvloer. Het theater was altijd al bedoeld als een tijdelijk gebouw. Daarom heeft Aronsohn destijds gekozen voor een staalconstructie met kanaalplaatvloeren. Niet alleen was dit een economisch verantwoord ontwerp maar het had van zichzelf ook een hoge mate van losmaakbaarheid. Dit zodat aan het eind van de beoogde beperkte levensduur de ontmanteling van het gebouw relatief eenvoudig kon plaats vinden en bovenal goed herbruikbare restmaterialen zou opleveren.
Dit concept heeft zich behoorlijk goed bewezen toen begin 2023 door circulair sloopaannemer Lagemaat begonnen werd met de ontmanteling. Aan de hand van de originele bouwtekeningen werd de constructie in omgekeerd volgorde losgemaakt. Per vrachtwagen is de constructie getransporteerd naar de tijdelijke opslag in Oss. Maar niet nadat alle elementen zorgvuldig waren geïnventariseerd, gelabeld en gecontroleerd op compleetheid en eventuele beschadigingen. Dit alles om als compleet gebouw op een nieuwe fundering in Oss te gaan beginnen aan een welverdiend volgend leven.
De ongetwijfeld feestelijke opening van de nieuwe Grote zaal staat gepland voor eind 2025. Maar dan is de bouwopgave pas halverwege. Een stad als Oss kan natuurlijk niet jaren zonder theater. Dus terwijl er gebouwd wordt aan de nieuwe Grote zaal blijft het theater De Lievekamp gewoon open voor publiek. Pas wanneer de Grote zaal als volwaardig theater functioneert wordt er begonnen met de ingrijpende verbouwing van het Lievekampdeel. De verdiepingsvloeren rondom de zaal worden gesloopt. Deze worden vervangen door nieuwe vloeren die voldoen aan hogere akoestische eisen en meer draagvermogen hebben, wat onder meer benodigd is voor de werkplaatsen en ateliers van Muzelinck.
Bovendien wordt het peil van de vloeren aangepast aan dat van het nieuwbouw deel. Binnen in de zaal wordt het balkon gesloopt en ook de begane grondvloer wordt verwijderd. In de nieuwe situatie wordt dit de Middenzaal die geschikt is voor multifunctioneel gebruik. Er komt een nieuwe, verlaagde maar vlakke begane grond vloer met een verrijdbare en opvouwbare tribune voor 350 toeschouwers. Ook komen er nieuwe zaalwanden die de theatertechniek en het verzwaarde dak kunnen dragen.
Aan de Raadhuislaan zijde komt op de eerste verdieping een grote kolomvrije danszaal met een zwevende vloer en volledig geïsoleerd opgebouwde wanden en plafond. Dit om aan de hoge akoestische eisen te kunnen voldoen. Ook de studio’s voor slagwerk en pop die in de bestaande kelder ondergebracht worden zijn voorzien van zo’n doos-in-doos opbouw.
Wanneer dan in 2027 ook dit deel van de werkzaamheden is afgerond en de twee gebouwen samensmelten tot één architectonisch en functioneel geheel, bezit de stad Oss een prachtig nieuw cultuurcomplex dat recht zal doen aan de hoge verwachtingen van de theaterdirecteur en van de inwoners van Oss. “Het mooiste Theater van de stad en de regio”.
Lees hier meer over het Zuiderstrandtheater en over het nieuwe cultuurcomplex in Oss.
Opdrachtgever \ Gemeente Oss
Ontwikkelaar \ Lcp-circulair, een samenwerking van cepezedprojects en Lagemaat
Architect \ architectenbureau cepezed
Adviseur constructies \ Aronsohn Constructies
Adviseur installaties en bouwfysica \ Nelissen
Adviseur theatertechniek en akoestiek \ PBTA
